www.pixabay.com, źródło: M.Marczewska, Podstawy organizacji i zarządzania, Uniwersytet Warszawski

Co to jest cykl życia organizacji?

Co to jest cykl życia organizacji? Czas jest podstawą funkcjonowania każdej organizacji. Długość życia każdej organizacji jest różna. Niektóre działają kilkadziesiąt lat, natomiast inne pojawiają się oraz znikają niemal błyskawicznie. Jak motywować zespół?

Ponadto istnieje wiele modeli cyklu życia organizacji. Wszystkie modele zakładają, że zmiany w organizacji można przedstawić w formie etapów, które można połączyć w jeden cykl. Fazy rozwoju organizacji nie są ułożone przypadkowo, ale w pewnej kolejności.

Jest to sekwencja etapów rozwoju organizacji, które rozpoczynają się od momentu jej narodzenia/założenia/rejestracji aż do śmierci czy rozpadu czy upadku.

Koncepcja cyklu życia organizacji, podobnie jak inne tego rodzaju modele cyklu życia, takie jak:

  • typ pierwszy – cykl życia produktu
  • drugi przykład – cykl życia zespołu

początek biorą z nauk biologicznych, a więc z cyklu życia każdego żywego organizmu. Organizmy żywe w trakcie rozwoju przechodzą określone fazy od narodzin do śmierci. Z drugiej strony koncepcja cyklu życia i jej fazy można porównać do zmian pór roku.

Cykl życia organizacji można odnieść także do przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwo przechodzi swoiste etapy, musi od momentu powstania stale adaptować się do zmieniających się warunków otoczenia oraz konkurencji. Przedsiębiorstwa, nawet te osiągające sukces przez cały czas istnienia się narażone na ryzyko upadku.

Co to jest cykl życia Analiza cyklu życia pozwala przewidzieć zmiany w organizacji oraz długość jej życia.

Powstanie organizacji to początek cyklu jej życia. Cykl życia organizacji wykazuje rónież podobieństwo do cyklu życia ludzi. Jest to sekwencja etapów, przez które przechodzi większości organizacji w trakcie swego istnienia.

Co to jest cykl życia organizacji? Podstawowe etapy cyklu życia organizacji

Podstawowe etapy cyklu życia organizacji to:

  • faza pierwsze – narodziny,
  • druga faza – młodość,
  • etap trzeci – dojrzałość,
  • ostatni etap – schyłek.

Etapy te różnią się zarówno pod względem czasowym, jak też jakościowym. Są one stymulowane przez różnego rodzaju czynniki zewnętrzne i wewnętrzne.

Każde stadium rozwoju organizacji zawiera w sobie zalążki kryzysu. Styl zarządzania organizacją przydatny na jednym etapie niekoniecznie musi być efektywny w innym.
W organizacjach jeden styl zarządzania zastępowany jest przez inne, kolejny bardziej odpowiedni dla danego etapu cyklu życia organizacji.

Modele cyklu życia organizacji

W praktyce można spotkać różne modele cyklu życia organizacji w zależności od typu organizacji. Model cyklu życia organizacji jest narzędziem pozwalającym na identyfikację oraz analizę wzrostu i upadku organizacji w ujęciu dynamicznym.

Przykładem organizacji są, jak już powiedziano, przedsiębiorstwa. Współczesne przedsiębiorstwa powstają, rozwijają się w turbulentnym otoczeniu. Cykl życia przedsiębiorstwa ma charakter dynamiczny.

Pomimo, iż modele cyklu życia różnych organizacji wykazują podobieństwa i na tym zasadza się budowa modeli. Jednak ich kształt jest różny dla różnych organizacji.


Cykl życia organizacji a cykl życia przedsiębiorstwa

Każda organizacja funkcjonuje w warunkach wysokiej niepewności, co może prowadzić do kryzysów, a w końcu upadku danego przedsiębiorstwa.
Modele cyklu życia odzwierciedlają poszczególne etapy funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Identyfikacja momentu cyklu życia, w którym dane przedsiębiorstwo się znajduje, może przynieść organizacji odpowiedź, jakie czynniki będą wpływać na wzrost i rozwój przedsiębiorstwa.

Cykl życia przedsiębiorstwa może składać się z kilka faz. Według jednych koncepcj są to 4 fazy, według innych więcej.

Przykładowy cykl życia przedsiębiorstwa

Przykładowy cykl życia przedsiębiorstwa składa się z 6 faz:

  • I – rozpoczęcie działalności gospodarczej, założenie firmy, innowacyjny pomysł przedsiębiorcy.
  • II – organizacja przedsiębiorstwa, tworzenie organizacji, formułowanie jej strategii oraz identyfikacja rynku, na którym firma ma działać.
  • III – wzrost i rozwój – rozwój przedsiębiorstwa, zwiększanie zasięgu działania oraz wchodzenie na nowe rynki.
  • IV – stabilizacja – etap stabilnego rozwoju przedsiębiorstwa, wówczas, kiedy posiada stałe zlecenia oraz klientów, stałych kontrahentów i odbiorców.
  • V – faza schyłkowa – pojawiają się problemy ze zbytem oraz konkurencją, spada dynamika działalności, przedsiębiorstwo może napotykać na coraz większe problemy w swojej działalności.
  • VI – rozpad i upadek lub zmiana i kolejna faza rozwoju.

Ostatnia faza może zakończyć się całkowitym upadkiem przedsiębiorstwa lub nowym otwarciem, zmianą strategii i cykl rozpoczyna się od początku.

Cykl życia organizacji a potrzeby finansowe

Rozpatrując cykl życia organizacji z punktu widzenia potrzeb finansowych
możemy podzielić go na 4 fazy:

  • pierwsza – tworzenie organizacji – możliwe źródła finansowania mogą obejmować środki własne, pożyczki z różnych źródeł, w tym wsparcie z programów UE,
  • druga – start up – początkowa faza rozwoju wymaga wyższych nakładów przy braku tzw. zdolności kredytowej, pozyskanie środków od tzw. aniołów biznesu czy inne źródła finansowania, jakie były charakterystyczne dla start-upów,
  • trzecia – wczesny rozwój – na tym etapie potrzebne są duże nakłady finansowe przy dynamicznym rozwoju, np. mogą to być fundusze inwestycyjne.
  • czwarty – ekspansja –na tym etapie rozwoju przedsiębiorstwa potrzeby kapitałowe nadal są wysokie, a źródła ich pozyskania są zróżnicowane. Jest to etap, w którym to przedsiębiorstwo, które przetrwało posiada już własny kapitał lub jest atrakcyjne dla inwestorów, stąd główne źródła finansowania to między innymi: fundusze inwestycyjne czy giełda.

Cykl życia organizacji a cykl życia produktu

Cykl życia organizacji uzależniony jest od cyklu życia produktu, który składa się z podobnych etapów. Według jednej z koncepcji jest to 5 etapów:

  • 1/innowacji produktu lub usługi
  • 2/ inicjacji – wprowadzenie produktu na rynek,
  • 3/ wzrostu – rozwój produktu i umacnianie marki na rynku,
  • 4/ stabilizacji – wymaga nakładów dla szerszego wejścia na rynek,
  • 5/ spadku lub zmiany – nowy produkt i rozpoczyna się nowy cykl życia produktu.

Od czego zależy cykl życia organizacji?

Cykl życia organizacji zależny jest od:

  • branży, w której działa dane przedsiębiorstwo,
  • wielkości organizacji
  • jej zasobów, w tym finansowych,
  • formy własności,
  • forma prawna przedsiębiorstwa – czy jest to jednoosobowa działalność czy spółka czy inna forma prawna.
  • sposobu zarządzania – czy przedsiębiorca jest zarządzającym czy też zatrudnia managera.

Długość cyklu życia

Krzywe cyklu życia organizacji mają różną długość i składają się z kilku bądź kilkunastu cykli krótkich. W cyklach długich można zaobserwować jedną wyróżniającą się podstawę, będącą wypadkową sposobu funkcjonowania i zarządzania organizacją.

Dołek cyklu życia organizacji

Jest to etap, w którym organizacja znajduje się w krytycznym momencie, będącym skutkiem wprowadzenia zmiany i oporów przeciw zmianom. Jego głębokość i rozpiętość
zależeć może od zachowań organizacji i przygotowania jej pracowników oraz rodzaju zmiany.

W większości firm nie dostrzega się lub celowo ignoruje ten etap, co powoduje znaczne ryzyko dla organizacji, gdyż nie próbuje się wdrażać zmiany strategii i tym bardziej może to skutkować kryzysem w organizacji czy nawet jej upadkiem.