Spółki osobowe a spółki kapitałowe

Spółki osobowe a spółki kapitałowe

Spółki osobowe a spółki kapitałowe. Podstawowe różnice między spółkami kapitałowymi a spółkami osobowymi.

Podstawy prawna i specyfika tego rodzaju spółek.

W odróżnieniu spółek kapitałowych od spółek osobowych decydująca jest rola czynnika kapitałowego. W spółkach osobowych kluczową rolę odgrywa składnik osobowy (umiejętności oraz zasoby majątkowe wspólników).

Doktryna prawa spółek w odniesieniu do spółek osobowych i kapitałowych dowodzi, że nie da się wyraźnie oraz jednoznacznie wskazać jednego kryterium podziału. Klasyfikacja opiera się na nasileniu różnych ich cech.

Przeciwstawienie spółek kapitałowych spółkom osobowym uzasadnia się m.in. różnicami pod względem strony podmiotowej. Spółki kapitałowe są osobami prawnymi, natomiast spółki osobowe posiadają „ułomną” podmiotowość prawną (art. 8 KSH w zw. z art. 331 KC).

Spółki osobowe a spółki kapitałowe – Czym się różnią?

Ponadto różna jest podstawa prawna wyodrębnienia spółek kapitałowych.
W spółce osobowej zawarcie oraz zmiana umowy wymaga jedynie zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 23 KSH).
Umowy założycielskie spółek kapitałowych i ich zmiany wymagają:

• formy aktu notarialnego
• wpisu do rejestru (art.165 § 1-3 KSH). Rozwój systemów informatycznych spowodował, iż w roku 2011 dopuszczono możliwość zawarcia umowy spółki z.o.o. przy wykorzystaniu wzorca umownego udostępnianego w systemie teleinformatycznym (1571 § 1–3 KSH).

Są to tylko niektóre różnice wskazane w doktrynie prawa handlowego, które dotyczą spółek kapitałowych na tle spółek osobowych.

Na dodatek prawo spółek zmieniało się tak, iż w wielu krajach różnice między tymi dwoma typami spółek powoli się zacierały. Pojawiły się też tzw. „spółki-hybrydy”, które posiadają elementy cech spółek kapitałowych oraz osobowych.

Stosunki prawne spółek kapitałowych

Stosunki prawne w ramach spółek handlowych kapitałowych wiąże się z odpowiedzialnością prawną.

Zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe posiadają własne, odrębne od majątków wspólników kapitały powstałe z:

• wnoszonych wkładów
• nabytych towarów czy maszyn
• przychodów i zysków, przeznaczonych na rozwój spółki.

W przypadku spółek osobowych, jak i kapitałowych, to spółka w pierwszej kolejności ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Dopiero, gdy wierzyciel nie może zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki, to wspólnicy bądź członkowie zarządu stają się wobec niego odpowiedzialni za spełnienie tych zobowiązań.

W spółkach kapitałowych wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki z własnego majątku. W przypadku spółki z o.o. wobec wierzycieli za zobowiązania mogą ponosić członkowie jej zarządu. W odróżnieniu od spółek osobowych, gdzie odpowiedzialność majątkowa wspólników jest co do zasady nieograniczona, w przypadku spółki z o.o. członkowie zarządu mogą się od niej uwolnić.

W/w zasady odpowiedzialności dotyczą zobowiązań spółki wobec jej kontrahentów. Inne reguły odpowiedzialności wspólników spółek osobowych i członków zarządów spółek kapitałowych obowiązują przy zaległościach podatkowych.

W związku z kwestiami odpowiedzialności za zobowiązania spółek zastosowanie mają dwie zasady:

Zasada solidarności

Podstawową regułą odpowiedzialności w spółkach osobowych jest zasada solidarności wspólników i spółki za jej zobowiązania. Każdy ze wspólników oraz spółka odpowiadają wspólnie za spełnienia całego zobowiązania. Wierzyciel może dochodzić zapłaty zobowiązania zarówno od spółki, jak i od każdego ze wspólników według wyboru jej wierzyciela. Spełnienie zobowiązania przez spółkę lub jednego ze wspólników zwalnia od świadczenia pozostałych.

Ze względu na zasadę solidarnej odpowiedzialności wspólników, nowy wspólnik przystępujący do spółki osobowej powinien zbadać zobowiązania spółki. Będzie bowiem odpowiadał za wszystkie zobowiązania spółki, także te sprzed jego przystąpienia do spółki, na takich samych zasadach jak pozostali wspólnicy.

Zasada subsydiarności

Drugą zasadą odpowiedzialności jest subsydiarność Wierzyciel spółki może domagać się spełnienia świadczenia od wspólników w drodze egzekucji sądowej, a dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

W myśl zasada subsydiarności wierzyciel ma możliwość wystąpienia z powództwem zarówno przeciwko spółce, jak i wspólnikom. Nawet wówczas, zanim podjęte zostaną jakiekolwiek czynności egzekucyjne wobec spółki. Jeśli uzyska wyrok zarówno przeciwko spółce jak i wspólnikom, może domagać się zapłaty od wspólników dopiero jeśli spółka nie będzie mogła spełnić świadczenia z własnego majątku.

Wierzyciel nie musi pozywać solidarnie spółki i wspólników, aby uzyskać spłatę zobowiązań. Wyrokowi uzyskanemu przeciwko spółce można nadać tzw. klauzulę wykonalności przeciwko jej wspólnikom i uzyskać zapłatę roszczenia z ich majątku osobistego.

Spółki osobowe a spółki kapitałowe – cele spółek

Do celów ogólnych spółek niezależnie od ich formy prawnej należą:

• maksymalizacja nadwyżki finansowej (zysk) krótko- oraz długoterminowy,
• wzrost wartości przedsiębiorstw oraz zdolność przedsiębiorstwa do przetrwania
• wzrost udziału w rynku (krajowym lub/i zagranicznym) oraz wzrost obrotów firmy i inne.

Do celów dodatkowych zaliczyć można w zależności od typu przedsiębiorstwa:

• wzrost wydajności pracy, przy maksymalnej obniżka kosztów,
• maksymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych firmy oraz poprawę jakości produktów
• zdobycie nowych rynków oraz wzrost innowacyjności
• wzrost kwalifikacji pracowników oraz kadry kierowniczej i inne.W przypadku spółek kapitałowych, oprócz ogólnej maksymalizacji zysku, celem jest zysk dla udziałowców, czy w przypadku spółki akcyjnej – zysk dla akcjonariuszy, czyli dywidenda. Możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy pomimo zysku, dywidenda w danym roku nie zostanie wypłacona, gdyż spółka zdecyduje zainwestować zysk. (art.348 §1-4 KSH).