Co to są prawa pracownika?
Jakie prawa ma pracownik? Pracownik nabywa uprawnienia w momencie podpisania umowy o pracę, które są określone przez Kodeks Pracy. W przypadku ich naruszenia pracownik może otrzymać odszkodowanie.
Głównym prawem zatrudnionej osoby jest prawo do wykonywania pracy zgodnie z warunkami określonymi w umowie o pracę.
Każdej osobie zatrudnionej na umowę o pracę przysługują podstawowe uprawnienia, takie jak:
- wynagrodzenie w określonej wysokości oraz
- prawo do urlopu.Pracownik ma również prawo do specjalnych świadczeń w przypadku niezdolności do wykonywania pracy, np. choroba zawodowa, wypadek w drodze do pracy.
Jakie prawa ma pracownik? Podstawowe prawa pracownika
Do podstawowych praw pracownika należą prawa:
– do wykonywania dowolnie wybranego zawodu
– poszanowania godności
– jednakowego wynagrodzenia za wykonywanie tej samej pracy
– prawo do godziwego wynagrodzenia oraz
– urlopu
– prawo do bezpiecznych warunków pracy
– do tworzenia organizacji, np. związków zawodowych, aby reprezentowały i broniły pracowników
– prawo do wypoczynku, które zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych
– do udziału w zarządzaniu zakładem pracy na zasadach określonych w odrębnych przepisach
– równego traktowania w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansu oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.
– zatrudniona osoba ma również prawo do podnoszenia swoich kwalifikacji.
Prawa pracownika a dyskryminacja
Jakie jeszcze prawa ma pracownik? W miejscu pracy obowiązuje zakaz dyskryminacji ze względu na
płeć, wiek, rasę, przynależność religijną, narodową, niepełnosprawność, orientację seksualną, przekonania polityczne, pochodzenie etniczne
Niskie wynagrodzenie może być uznane za dyskryminację. W naszym kraju istnieje zasada równości praw pracowniczych, gdzie każdy zatrudniony bez względu na płeć ma równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków.
Zasada równego traktowania w zatrudnieniu nakłada na pracodawcę obowiązek równego zatrudnienia wszystkich pracowników w zakresie :
– nawiązania i rozwiązania stosunku pracy
– warunków zatrudnienia
– awansu
– dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych
Jakie prawa ma pracownik? Każdemu pracownikowi przysługuje szereg uprawnień, lecz więcej należy się kobietom, choć i panowie też mają wiele praw.
Prawa przysługujące kobietom w ciąży i po porodzie to:
– kobieta w ciąży jest chroniona przed zwolnieniem i rozwiązaniem umowy
– nie może pracować w nadgodzinach oraz w nocy, obowiązkowe są też wolne niedziele i święta, nie może być wysłana w delegację.
– na czas ciąży kobieta powinna otrzymać inny zakres obowiązków, jeśli pracuje przy niebezpiecznych materiałach lub dźwiga ciężary
– po porodzie kobiecie przysługuje urlop macierzyński, z czego 14 tygodni musi wykorzystać obowiązkowo
– jeśli kobieta karmi piersią, po powrocie do pracy ma prawo do przerw, tj. dwóch przerw po pół godziny w ciągu dnia, aby nakarmić dziecko
– kobieta ma prawo do trzyletniego urlopu wychowawczego
– Jeśli dziecko ma mniej niż 14 lat, kobieta ma prawo do 2 dni w roku przeznaczonych na jego opiekę.
Prawa przysługujące mężczyźnie, kiedy zostanie rodzicem to:
– mężczyzna ma prawo urlopu ojcowskiego, do dwóch tygodni zanim dziecko skończy rok
– ma także prawo do trzyletniego urlopu wychowawczego
– Jeśli dziecko ma mniej niż 14 lat, mężczyzna ma prawo do 2 dni w roku przeznaczonych na jego opiekę.
Prawa pracownika a obowiązki pracodawcy
Pracodawca z kolei musi zagwarantować bezpieczne i komfortowe warunki pracy, zapobiegać mobbingowi w pracy oraz zaspokoić podstawowe potrzeby pracowników, jak również wypłacać godziwe pensje.
Prawo pracownika do odprawy
W niektórych przypadkach pracownikowi należy się odprawa pieniężna, np.:
– przy zwolnieniach grupowych
– w sytuacji wypowiedzenia umowy przez pracodawcę, jeśli jego przyczyna jest wyłącznie po stronie pracodawcy
– na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika
– w przypadku utraty pracy spowodowanym likwidacją zakładu pracy, w którym pracuje ponad 20 pracowników.
Jakie prawa ma pracownik w wieku przedemerytalnym?
Pracodawca nie może zwolnić osoby zatrudnionej, która osiągnęła wiek emerytalny. Jest to określone w Kodeksie Pracy, gdzie przepisy zapewniają ochronę pracownikom , którzy za 4 lata będą mogły przejść na emeryturę z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego.
Aby uzyskać taką ochronę należy posiadać odpowiednią ilość lat zatrudnienia, które umożliwią uzyskanie prawa do emerytury.
Ochrona ta możliwa jest tylko w przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę.
W sytuacji, kiedy pracownik pracuje na podstawie umów cywilnoprawnych, wtedy nie jest objęty ochroną przedemerytalną. Nie jest chroniony również wtedy, gdy zatrudniony uzyskał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub gdy kwalifikuje się do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z jego winy.
Prawo do dodatkowego wynagrodzenia
Praca w nadgodzinach
– Pracownik powinien otrzymać podwójną stawkę za każdą dodatkową godzinę kiedy pracuje w nocy oraz w niedzielę i święta, natomiast za dodatkowe godziny w pozostałe dni należy się 50% więcej.
Stawka godzinowa za pracę w nocy jest podwyższona o 20%. Praca w nocy to praca między godziną 21 a 7 rano.
Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych nie jest obowiązkowy, należy się wówczas gdy jest ujęty w umowie o pracę.
Istnieje jeszcze jeden przykład na dodatkową pensję. Jest to tzw. „ trzynasta pensja”, przysługuje pracownikom jednostek sfery budżetowej.
Praca przy komputerze
– ten rodzaj pracy jest bardzo uciążliwy, a osoby pracujące głównie przy komputerze , powinny być otoczone szczególną opieką. Po każdej godzinie pracy, zatrudnionemu należy się do pięciu minut odpoczynku od monitora. Pracodawca ma obowiązek pokryć koszty okularów, jeśli okulista wyda zaświadczenie , że są niezbędne. Pracodawca refunduje koszt szkieł i najtańszych oprawek. Pracownikowi pracującemu przy komputerze należy się również stanowisko pracy zgodne z normami BHP.
